Door Elias den Otter van de Voedselwerkplaats
“Langzaam ben ik mijn eigen moestuin aan het ombouwen naar een meerjarige groentetuin. Hiermee stap ik op de trein waar vele voedselbospioniers al een tijdje opzitten.
Al die pioniers zijn geweldig bezig voor de planeet (meerjarige gewassen zijn veel beter voor bodem, biodiversiteit en zijn veel beter bestand tegen weersextremen). Leuk! Maar we moeten het ook nog leren kennen en leren lekker vinden. Die bloezuring smaakt echt wel even anders dan spinazie. Denk ik! Want ik heb het nog altijd niet geprobeerd.
Dit is dus de echte bottleneck in de voedseltransitie. Niet de teeltmethodes, niet de boeren, maar de gedragsverandering van de consument. Hier gaat het te weinig over mijns inziens. In alle duurzaamheidstransities overigens….
Hoewel ik het leuk vind om in eigen tuin wat te experimenteren, hebben we mensen nodig die hier hun leven aan wijden en hun kennis en lekkers met ons delen. Ik ben heel blij met de samenwerking met Voedselbos Schoorl bij onze Buurtmarkt. Myriam Prent levert heerlijke daslook pesto’s, ingemaakte groenten, heerlijke azijn, geneeskrachtige producten EN meerjarige plantjes voor in de moestuin :-).
En het mooie is: Myriam is op haar beurt weer blij met de Buurtmarkt. Want zij krijgt hier een afzetmarkt (weliswaar nu nog bescheiden) en een podium om haar verhaal te doen. Samen vormen we in onze Buurtmarkt zo, heel laagdrempelig, een leergemeenschap over onze voedseltransitie.
Wil je ook zo’n leergemeenschap? Ga naar de website van de Voedselwerkplaats en ontdek hoe je dit zelf kunt organiseren.”
Tsja, daar staat ie dan… bloedzuring in mijn moestuin… Wat doe ik er vervolgens in godsnaam mee!?
Via een webshop kunnen consumenten direct bij meerdere boeren bestellen. De bestellingen worden direct door de boeren uit hun kofferbak uitgeleverd. Die gebeurt wekelijks op een parkeerplaats in Zaltbommel. Zodoende blijven de overheadskosten laag, gaat het grootste gedeelte van de opbrengst naar de boeren en maken consumenten persoonlijk contact met de boeren.
Het eerste Reko-ring model korte keten initiatief van Nederland is te vinden in Zaltbommel.
De producenten brengen de producten eens per week naar een verdeelpunt, waar leden van de vereniging de bestellingen verdelen. Dit kost de producenten minder tijd dan een winkel aan huis of een markt. En de consument kan lokaal geproduceerd voedsel op één plek bestellen en afhalen.
Buurtmarkt De Linde is een voedselcoöperatie in de vorm van een vereniging. De leden kunnen via een webplatform producten zoals melk, kaas, groente, vlees en brood inkopen van lokale, duurzame producenten.
Het lidmaatschap houdt in dat je ook een taak hebt, bijvoorbeeld in de chauffeursploeg, als marktmeester, besteller, contactpersoon met leveranciers, bestuurslid. Zo houden we de prijzen laag omdat er geen tussenhandel is. Het doel is met elkaar op duurzame wijze voedsel in te kopen zodat iedereen die dat wil biologisch kan eten, ook met een kleinere beurs. Ook vinden we het belangrijk dat we zo voor de biodiversiteit en een gezonde leefomgeving zorgen. Onze producenten gebruiken geen bestrijdingsmiddelen, kunstmest en preventieve antibiotica. Bovendien is het sociale aspect van groot belang: elke zaterdagochtend wordt koffie gedronken en ontstaan er leuke gesprekken. Samen brengen we als leden van de vereniging deze buurtmarkt tot stand. Een echt ‘mienskip’-project!
Foto: Buurtmarkt Natuerlik Littens
Sinds mei 2024 bestaat de buurtmarkt Natuerlik Littens e.o. Deze vereniging voorziet het dorp Easterlittens e.o. wekelijks van lokale biologische producten. Om de week kunnen ook producten van biologische groothandel Odin besteld worden. We bestaan bijna een jaar en er zijn ongeveer 25 huishoudens lid.
Voedselgemeenschap
Vanaf het begin was de zorgboerderij blij met onze komst. Tijdens corona viel het winkeltje weg, waardoor er minder inkomsten maar ook minder reuring was op de boerderij. Al bij de start van de Buurtmarkt vormde zich een groep enthousiaste leden die niet alleen producten willen afnemen, maar ook mee willen denken over het opbouwen van een levendige voedselgemeenschap.
Kimchi en de korte keten
De Buurtmarkt biedt zo ruimte voor ieders kennis en kunde. Broodbak- en kimchiworkshops worden ingepland en er wordt gewerkt aan een taartenbakschema! Maar belangrijker nog: door de reuring worden ook ondernemers uit de regio geprikkeld om met de Buurtmarkt samen te werken. Zodoende kan een klein initiatief innovatie in de korte keten helpen aanjagen!
Het kleinschalige opschalen
De oprichters zijn blij dat ze kunnen bouwen op de schouders van andere Buurtmarkten. Zo zijn er standaarddocumenten voor de werving van leden, het opzetten van een vereniging of het draaien van de Buurtmarkt zelf. Hierdoor is het opzetten van een Buurtmarkt vrij eenvoudig. Ook het bestellen via het platform Local Food Works is een fluitje van een cent. Heel fijn!
In de zomer van 2024 zijn we bij Zorgboerderij De Noorderhoeve met hun Buurtmarkt begonnen. Bij onze zorgboerderij proberen we niet alleen de producten van de boerderij af te nemen, maar ook samen nieuwe, duurzame producten te ontwikkelen. De zorgboeren helpen bij het oogsten en klaarzetten van onze bestellingen en vinden het een feest dat wij zelf naar de boerderij komen om hun producten op te halen.
Oogst vol Liefde is een initiatief gericht op het creëren van een duurzame en hechte gemeenschap door middel van Community Supported Agriculture (CSA). Onze gemeenschapstuin biedt een plek waar mensen samenkomen om te leren, te oogsten en te genieten van alles wat de natuur te bieden heeft.
Wij geloven in de kracht van samenwerking en het delen van kennis om zo een positieve impact te maken op zowel het milieu als de samenleving. Bij Oogst vol Liefde draait alles om verbinding, duurzaamheid en liefde voor de natuur
Met onze gemeenschapstuin in Naarden langs de A1, “Oogst vol Liefde” ook wel Community Supported Agriculture (CSA) genoemd, willen we samen duurzame landbouw bevorderen en een hechte gemeenschap opbouwen.
Langzamerhand verschuift hierin de verantwoordelijkheid van de oprichters naar de rest van de leden, waardoor er een voedselgemeenschap ontstaat. Immers, wanneer mensen zich verantwoordelijk voelen voor een onderdeel, voelen ze zich ook mede-eigenaar van het geheel. En het mooie is, dit geheel is dan meer dan de som der delen.
Onlangs hadden we een bijeenkomst waar we bespraken wat we allemaal al gerealiseerd hadden, maar ook wat ieders dromen zijn. We hebben die dromen samen geïnventariseerd en vervolgens gekeken wie de verantwoordelijkheid wil dragen voor welk onderdeel. Inmiddels werken verschillende groepjes plannen uit om die dromen werkelijkheid te laten worden. Zo hebben we dit voorjaar niet alleen een compleet aanbod met heerlijke lokale groenten, zuivel, voedselbosazijnen, lokale pasta en verse baksels, maar ook een reeks voedselgerelateerde workshops (broodbakken, fermenteren, etc. hoe doe je dat?). Er stonden nog vele wilde ideeën op de dromenlijst. Eerst even dit, later meer!
Sinds een half jaar halen twintig huishoudens wekelijks hun lokale boodschappen bij Buurtmarkt De Noorderhoeve in Schoorl. Het aantal leden is nog aan het groeien, evenals het productaanbod – dat nu uitsluitend de wekelijkse zuivel, brood, banket en enkele groenten behelst. Aan dit laatste werkt een team vrijwilligers om binnenkort van de Buurtmarkt een volwaardig alternatief voor de supermarkt te maken!
In Fryslân gebeurt van alles. Er is een Friese Voedselbeweging, een manifest ‘Sûn iten fan sûne grûn’ van de Friese Burgertop, een Dutch Cuisine-manifest als leidraad voor koksonderwijs, restaurants en binnen NHL Stenden. Er wordt gewerkt aan Friese Bloeizones, er zijn dorps- en schooltuinen, boeren die werken aan nieuwe landbouw, Jong Leren Eten en JOGG werken aan voedseleducatie en gezonde kantines op scholen en er wordt gewerkt aan een Friese Preventie Aanpak.
De provincie heeft Vroom’s Communicatie de opdracht gegeven om met en namens de Friese Voedselbeweging en andere betrokken partijen de Friese Samenwerkingsagenda Voedsel en Gezondheid 2021 op te stellen bestaande uit een overzicht van initiatieven, plannen voor 2021 en aanbevelingen voor de toekomst en vervolgstappen.
Het resultaat ervan treft u hierbij aan. En het is duidelijk. Burgers, agrariërs, organisaties, scholen, onderwijs, medici en bedrijven in Fryslân staan te trappelen om in 2021 aan de slag te gaan met voeding en gezondheid. Op lokaal, provinciaal, Noord-Nederlands en Europees niveau. Van bijna honderd initiatieven schetsen wij de plannen om het voedingspatroon, de productie en leefstijl van de Friezen gezonder te maken. We laten zien welke ondersteuning ze nodig hebben om die doelen te bereiken en hoe deze initiatieven bijdragen aan een scala van overheidsdoelstellingen.
De complete Friese Samenwerkingsagenda Gezondheid en Voedsel is hiernaast te downloaden.
De provincie Fryslân werkt samen met de Friese gemeenten aan een visie om meer mensen gezonder te laten eten en daardoor langer gezond te blijven. De corona- pandemie en de toename in obesitas — ook in Fryslân — laten zien hoe belangrijk dat is.
Door een markt te creëren voor duurzame producten uit de regio en het aanbod van boeren en producenten daarop af te stemmen, bouwen we samen aan een nieuw verdienmodel. We creëren daarmee niet alleen economische waarde voor het gebied, maar versterken ook onze lokale eetcultuur, landschap, biodiversiteit, water- en bodemkwaliteit. Als onderdeel van het wetenschappelijk onderzoek wordt ook aandacht besteed aan de relatie tussen een gezonde bodem, voedsel en humane gezondheid.
In 2024 is een consultatief proces georganiseerd om de partners en onderwerpen te verzamelen die we in een meerjarig vervolgproject aan de orde willen stellen om de duurzame korte keten substantieel tot ontwikkeling te brengen. Dit Plan van Aanpak is de weerslag van de diverse consultaties en de plannen die we dit jaar met elkaar gemaakt hebben.
Het Fieldlab Duurzame Korte Keten voor de Greidhoeke is onderdeel
van de BioRegio en een initiatief van Avalon Foundation, de Bio-Regio Greidhoeke, Feriening Biologyske Boeren Fryslân, De Voedselwerkplaats, Netwerk Duurzame Dorpen, Permacultuur-tuinderij Ús Hôf, en Melkveehouderij Brandsma’s Pleats, allen partners van De Friese Voedselbeweging. Dit door het Ministerie van LVVN gefinancierde project heeft als doel om perspectief te bieden aan de Friese landbouw- en voedseltransitie door een plan voor een substantiële duurzame korte keten in de Greidhoeke te ontwerpen.
Beide projecten zullen elkander enorm versterken. De dorpstuin (permacultuur) wordt beheerd door vrijwilligers die met elkaar zullen zorgen voor de teelt van diverse soorten groenten en fruit. Het kunstwerk wordt gecreëerd in een omgeving met veel biodiversiteit waar vooral insecten en vogels ruim baan krijgen. Kortom…een paradijs nieuwe stijl!
Doarpstún ‘Abma’s Pleats’ te Folsgare is een tweeledig project gesitueerd op een oud, thans onbebouwd, boerenerf, hetgeen zal bestaan uit een ecologische dorpstuin i.c.m. een te realiseren kunstwerk in de vorm van de contouren van de voormalige boerderij.
Volgende pagina »