Door Elias den Otter van de Voedselwerkplaats
“Langzaam ben ik mijn eigen moestuin aan het ombouwen naar een meerjarige groentetuin. Hiermee stap ik op de trein waar vele voedselbospioniers al een tijdje opzitten.
Al die pioniers zijn geweldig bezig voor de planeet (meerjarige gewassen zijn veel beter voor bodem, biodiversiteit en zijn veel beter bestand tegen weersextremen). Leuk! Maar we moeten het ook nog leren kennen en leren lekker vinden. Die bloezuring smaakt echt wel even anders dan spinazie. Denk ik! Want ik heb het nog altijd niet geprobeerd.
Dit is dus de echte bottleneck in de voedseltransitie. Niet de teeltmethodes, niet de boeren, maar de gedragsverandering van de consument. Hier gaat het te weinig over mijns inziens. In alle duurzaamheidstransities overigens….
Hoewel ik het leuk vind om in eigen tuin wat te experimenteren, hebben we mensen nodig die hier hun leven aan wijden en hun kennis en lekkers met ons delen. Ik ben heel blij met de samenwerking met Voedselbos Schoorl bij onze Buurtmarkt. Myriam Prent levert heerlijke daslook pesto’s, ingemaakte groenten, heerlijke azijn, geneeskrachtige producten EN meerjarige plantjes voor in de moestuin :-).
En het mooie is: Myriam is op haar beurt weer blij met de Buurtmarkt. Want zij krijgt hier een afzetmarkt (weliswaar nu nog bescheiden) en een podium om haar verhaal te doen. Samen vormen we in onze Buurtmarkt zo, heel laagdrempelig, een leergemeenschap over onze voedseltransitie.
Wil je ook zo’n leergemeenschap? Ga naar de website van de Voedselwerkplaats en ontdek hoe je dit zelf kunt organiseren.”
Tsja, daar staat ie dan… bloedzuring in mijn moestuin… Wat doe ik er vervolgens in godsnaam mee!?
Door de ‘democratisering’ van de ruimte, waarbij ook burgers en private partijen een belangrijkere stem krijgen, zien we ook kansen voor nieuwe samenwerkingsmodellen ontstaan. Gebaseerd op een meer gelijkwaardige risicoverdeling en op het maximaal benutten van de kwaliteiten van zowel publieke als private partijen en een optimale indeling van de fysieke leefomgeving. Een spannend proces, waarin andere vormen van leiderschap worden gevraagd en gezamenlijkdraagvlak het vertrekpunt is. Het is een continue zoektocht naar gezamenlijke ambities en belangen, naar hoe we invulling geven aan besluitvorming, en hoe we samenwerken aan de zorg voor een duurzame leefomgeving. In onze visie zijn het openstaan voor elkaar en de kwaliteit van de samenwerking essentieel voor de kwaliteit van onze leefomgeving in Fryslân (ook in de PCLG).
Hoe verbind je opgaven met elkaar en zorg je voor meer brede welvaart? Hoe behaal je doelen en hoe financier je deze? En bovenal: hoe zorg je ervoor om in co-creatie met de andere secto- ren, bewoners, (agrarische) ondernemers, overheden en maatschappelijke organisaties Fryslân mooier achter te laten voor komende generaties?
Dat staat in deze uitwerking van onze Visie & Agenda, die we als Sector Leefomgeving in de PCLG hanteren. Vanuit deze gezamenlijke agenda licht de Sector Leefomgeving de eigen standpunten en conclusies toe met als streven om tijdens de vergadering tot een liefst zo integraal mogelijk advies te komen aan GS en PS.
o Wij streven naar een vitale provincie, een levendige regio waar bewoners, ondernemers, onderwijs, overheden, zorg- en welzijnsorganisaties en maatschappelijke organisaties elkaar weten te vinden en versterken;
o Dat doen we door in te zetten op veerkrachtige gemeenschappen op basis van brede welvaart en slimme groei;
o Bij de ontwikkeling van de fysieke leefomgeving richten we ons op een mensinclusieve (ondernemers, bewoners en bezoekers) invulling van de opgaven;
o Wij maken verbindingen en combineren waarden waar mogelijk: landbouw, natuur, landschap, wonen, energie, erfgoed, recreatie, water, bodem en klimaat;
o Wij leveren bouwstenen voor ruimtelijke plannen en omgevingsvisies (o.a. bouwstenen voor POVI en BOVI en de uitvoeringsprogramma’s);
o Wij dragen zo bij aan een mooi, waardevol en (be)leefbaar landelijk gebied, nu en voor de komende generaties.
o Wij vinden het landelijk gebied van en voor ons allemaal;
o Wij staan midden in de samenleving;
o Wij hebben oog voor de diversiteit aan belangen en waarden;
o Wij geven voorkeur aan initiatieven van onderop, vanuit de mienskip;
o Wij gaan voor samenwerking met alle provinciale stakeholders en gebieden
(gemeenschappen, overheden, ngo’s en belangenorganisaties);
o Wij streven naar evenwicht: economisch, sociaal & ecologisch (Donut-model).
Onze focus bij dit alles ligt op het integreren van functies en opgaven, het koppelen van kansen met de andere sectoren, het slim combineren van de verschillende geldstromen en het benutten van de sterke punten van het Friese buitengebied en de mienskip.
Door het slim verbinden van opgaven, partijen, (deel)programma’s en ‘portemonnees’ komen langjarige, toekomstbestendige ontwikkelbegrotingen tot stand. Daarvoor is het nodig over de grenzen van de eigen sector heen te willen kijken en daarbij oog te hebben voor het koppelen van verschillende geldstromen, vanuit EU, Rijk en provincie, partners, stakeholders en de markt.
De gehele Visie en Agenda van de Leefomgeving Fryslân kan hiernaast gedownload worden.
De provincie Fryslân is meer dan een fysieke ruimte waarin we leven, wonen, werken en recreëren. Het is ook de weerslag van wie wij zijn, hoe we met elkaar omgaan en hoe wij ons verhouden tot onze omgeving. Hoe we die leefomgeving invullen is geen alleenrecht van de overheid of een specifieke sector. In toenemende mate spelen ook burgers, belangengroeperingen, coöperaties en ondernemingen een actieve rol in dit samenspel.
Dit jaar voor het eerst, Arkens Bloeit, en hopelijk het begin van vele jaren . Deze week staat volledig in het teken van verbondenheid binnen de gemeenschap.
Met een gevarieerd programma, van wandeltochten tot aan workshops en met als afsluiter het buurtfeest, is er voor iedereen iets te beleven. Doe mee, leer nieuwe mensen kennen en zet je samen in voor een positieve verandering. Speciale aandacht gaat uit naar meer verbintenis binnen onze buurt.
Samen werken we aan een bloeiende en toekomstbestendige gemeenschap!
Bloeiweek van 7 t/m 14 juni 2025
Via een webshop kunnen consumenten direct bij meerdere boeren bestellen. De bestellingen worden direct door de boeren uit hun kofferbak uitgeleverd. Die gebeurt wekelijks op een parkeerplaats in Zaltbommel. Zodoende blijven de overheadskosten laag, gaat het grootste gedeelte van de opbrengst naar de boeren en maken consumenten persoonlijk contact met de boeren.
Het eerste Reko-ring model korte keten initiatief van Nederland is te vinden in Zaltbommel.
Op 20 november 2015 hebben kinderen van basisschool Sancta Maria hier 21 hoogstamfruitbomen geplant. Het zijn 11 appelbomen, 7 perenbomen, 2 pruimenbomen en 1 kersenboom. Fruit van oude appel- en perenrassen zijn lekker, maar is nauwelijks meer te koop. Daarom kunt u hier kennismaken met de streekeigen appels, peren, pruimen en kersen.
De dorpsbongerd herstelt een waardevolle traditie van het Sallandse platteland goed voor mens en dier. In deze boomgaard zijn fruitrassen gebruikt, die vroeger in deze omgeving heel gewoon waren, maar geleidelijk aan zijn verdwenen. De boomgaard versterkt het Sallandse landschap aan de rand van Lettele. Bloesems en bomen zijn aantrekkelijk en nuttig voor vogels en bijen. De bomen zorgen voor gezond fruit. De bongerd wordt gezamenlijk onderhouden. Het wandelpad en de bankjes nodigen uit om er gewoon te genieten. Dat maakt de dorpsbongerd tot een bijzondere ontmoetingsplek voor heel Lettele.
De bongerd is gezamenlijk eigendom van de inwoners van Lettele. Vrij toegankelijk om te wandelen, bloemen te plukken, fruit te rapen en te genieten. Het is een initiatief van de werkgroep Duurzaam Lettele, onderdeel van Plaatselijk Belang Lettele-Linde-Oude Molen en is mede mogelijk gemaakt door Stichting IJssellandschap, Provincie Overijssel en Oranjefonds.
De boogaard wordt extensief beheerd, het hoofddoel is beleving. Het gaat hier om een boomgaard met een variatie aan fruitsoorten, rassen en boomleeftijden. De snoei van de bomen is minder frequent (1x in de 2 tot 3 jaar). De ondergroei is een mengsel van grassen en kruiden en wordt 1 tot 2 x per jaar gemaaid (laat in de zomer). Initieel is er gekozen om niet te begrazen. Plagen en ziekten worden niet bestreden. Regelmatige snoei van de oudere boom is nodig om in de kroon de licht- en luchttoetreding en vochtafvoer te vergroten en om aangetaste, beschadigde en uitgescheurde of afgedragen takken te verwijderen.
De dorpsbongerd van Lettele is een initiatief van vrijwilligers uit Lettele om bij te dragen aan duurzaamheid, landschappelijke waarde, gezonde voeding en sociale verbinding voor het dorp.
De tuin ligt aan de zuidzijde van het Kiemhuis achter Hoeve Koning Willem III. Hier werden vroeger de pootaardappelen van de gemeenschap opgeslagen om in alle rust te ontkiemen. Inmiddels is het Kiemhuis volledig verbouwd naar de standaarden van deze tijd en wordt het gebouw verhuurd aan lokale ondernemers.
De Kiemhuistuin wil een steentje bijdragen aan een duurzame samenleving waarin we aandacht hebben voor mens en natuur. Een samenleving waar gezond, onbespoten en lokaal voedsel een basisbehoefte is en toegankelijk is voor iedereen. Gezond eten is de basis van een gezond lichaam en een gezonde geest en daarom voor iedereen van levensbelang. Daarom kunnen huishoudens die rondkomen van een minimum inkomen gratis groenten en kruiden van het seizoen komen oogsten in onze tuin. Wil je je aanmelden als oogster of ben je op zoek naar meer informatie, mail dan naar info@kiemhuistuin.nl.
Op de tuin verbouwen we groenten, kruiden, en (klein)fruit. Het is een plek waar je kunt meehelpen in de tuin en tegelijkertijd jezelf kunt opladen in een groene omgeving tegen de achtergrond van weilanden en boszomen van omliggende dorpen. Daarnaast is de tuin een sociale ontmoetingsplek. Iedereen is welkom om te komen kijken of te helpen. Je kunt een wandeling over het terrein maken, de handen uit de mouwen steken of gewoon een praatje maken. Alles mag, niets moet.
De Kiemhuistuin is een sociale voedseltuin op de grens van Frederiksoord en Wilhelminaoord. Een tuin waar groenten en kruiden worden verbouwd voor huishoudens die rondkomen van een minimum inkomen op een historische locatie.
Het zelf kunnen verbouwen van voedsel is goed voor de gezondheid en sámen voedsel verbouwen zorgt daarnaast voor verbinding. De Pluimerije is een plek waar mensen verbinding kunnen leggen met de natuur en met elkaar.
Een aandachtspunt is dat de minima in Nederland vaak te weinig verse groente en fruit kunnen kopen. Daar wil Stichting Voedseltuin De Pluimerije iets aan veranderen. Een aantal teeltvakken op de tuinderij is ingericht als zelfoogsttuin voor minima. Onze groenten en fruit stellen we verder beschikbaar aan lokale initiatieven zoals de Voedselbank. Hierdoor wordt gezond en duurzaam voedsel ook bereikbaar voor mensen met een kleine beurs.
Het terrein van Stichting Voedseltuin De Pluimerije is voor veel mensen een fijne plek. De sfeer is praktisch, vriendelijk en relaxed. Samen met ons tuinteam van vrijwilligers werken we regelmatig hard in de tuin maar er is ook veel ruimte voor een praatje en een kop koffie. Regelmatig organiseren we een Groene Huiskamer. Dan genieten we in de tuinderij van een zelfgebakken taart of een kop soep, van elkaars gezelschap en het buitenleven. De ongedwongen sfeer die we zo belangrijk vinden maakt dat nieuwe vriendschappen ontstaan en eenzaamheid een beetje minder wordt.
Bij Stichting Voedseltuin De Pluimerije is iedereen is welkom. Jong, oud, met verschillende nationaliteiten, stabiel of een beetje kwetsbaar. Iedereen die graag een positieve bijdrage wil leveren op het gebied van sociale duurzaamheid of biodiversiteit kan meedoen. Want hoewel we veel soorten groenten, fruit en kruiden verbouwen is Stichting Voedseltuin de Pluimerije geen productietuin, maar vooral een mensentuin!
De Pluimerije is een sociale voedseltuin in het prachtige Drentse landschap. Tussen de authentieke boswallen vind je drie hectare vol groenten, kruiden, bloemen, fruit, schapen, ganzen en kippen. Bij ons draait het om verbinding. Niet alleen met de natuur, ook met elkaar. De Pluimerije is een plek voor rust, bezinning en gezonde voeding. Doe ook mee! Kom helpen, kom kijken, kom proeven.
Door de huidige inflatie en de stijging van energieprijzen is het voor steeds meer mensen moeilijk om rond te komen. Gezonde voeding is al jaren duurder dan ongezonde voeding, en dit wordt in deze tijd niet beter. Dit heeft extra impact op mensen die al niet veel te besteden hebben. De ongezonde keuze die overblijft verbetert de gezondheid zeker niet (suikerziekte, obesitas, depressie).
Stichting De Kleine Boerderij zet zich in om iets aan deze kansenongelijkheid te doen. We voorzien huishoudens met een kleine beurs van duurzaam geteelde groenten en geven handvatten om hiermee gezonde, budgetvriendelijke maaltijden te maken.
We telen onze groenten zelf en dat doen we in harmonie met de natuur. We gebruiken geen chemische bestrijdingsmiddelen of kunstmest en tuinieren zo veel mogelijk ‘no dig’. No dig betekent ‘niet spitten’ waardoor er een rijk bodemleven ontstaat, wat bijdraagt aan de gezondheid van de tuin, de gewassen en de biodiversiteit in de omgeving.
Stichting De Kleine Boerderij teelt onbespoten groenten voor huishoudens die leven van een minimum inkomen. Dit doen we onder andere door groenten aan te bieden aan de lokale voedselbank. Ook geven we handvatten om met de groenten gezonde, budgetvriendelijke maaltijden te maken.
Stichting Sociaal en Vitaal is er voor gezinnen die moeten rondkomen van een minimaal budget en/of helemaal afhankelijk zijn van de gemeentelijke sociale voorzieningen. De stichting wil graag deze gezinnen de mogelijkheid bieden om iedere dag vers en gezond te kunnen eten. In onze Sociale Voedseltuinen telen wij daarom ruim 80 soorten verschillende groenten. Van paprika, tuinbonen tot en met boerenkool. Elke week is er weer een ander aanbod.
Zelfoogsttuin
De naam zegt het al: een tuin waar je zelf je groenten kunt oogsten. In Nieuwehorne en Drachten telen en onderhouden onze tuinders de groenten voor ruim 400 gezinnen. Het enige wat de gezinnen hoeven te doen, is zelf de groenten te oogsten. We telen alles in de volle grond en in onze koude kassen. Daar kweken we bijvoorbeeld tomaten en komkommers in. Afhankelijk van het seizoen zijn er verschillende groenten beschikbaar zijn.
Fruitboomgaard & kruidentuin
In het eerste seizoen (2021) hebben we in Nieuwehorne samen met een grote groep studenten van Aeres fruitbomen en fruitstruiken gepland. Waaronder appelbomen, pruimenbomen, perenbomen, frambozen en verschillende soorten bessenstruiken. Inmiddels hebben we ook een extra fruitboomgaard aangelegd. Op 12 maart 2022 tijdens de landelijk vrijwilligersdag van NLDoet werd met hulp van vrijwilligers een nieuwe kruidentuin aangelegd. Hier groeien tientallen heerlijke kruiden is, waaronder o.a. tijm, dille en bieslook.
Ontwikkelingen
Naar voorbeeld van Stichting Sociaal en Vitaal zijn inmiddels meerdere Sociale Voedseltuinen gestart, waaronder Stichting De Kleine Boerderij in Ooststellingwerf. Op dit moment zorgen vijf sociale voedseltuinen in Friesland en Drenthe ervoor dat 700 huishoudens die onder de armoedegrens leven, wekelijks verse, onbespoten groenten, fruit, aardappelen en kruiden krijgen.
Stichting Sociaal en Vitaal is er voor gezinnen die moeten rondkomen van een minimaal budget en/of helemaal afhankelijk zijn van de gemeentelijke sociale voorzieningen. De stichting wil graag deze gezinnen de mogelijkheid bieden om iedere dag vers en gezond te kunnen eten. In onze Sociale Voedseltuinen telen wij daarom ruim 80 soorten verschillende groenten. Van paprika, tuinbonen tot en met boerenkool. Elke week is er weer een ander aanbod.
Volg de ontwikkelingen van de buurttuin op hun blog: https://buurttuinsleatwikel.blogspot.com/
Foto: Marco Keijzer
Bron: Balkster Courant
Tussen de kleinste Elfstedenstad Sloten en het dorp Wijckel ligt de prachtige Buurttuin Sleat Wikel. Hier wordt sinds 2023 biologisch getuinierd vanuit de gedachten ‘duurzaam, gezond en sociaal’. Wij willen dat gezond eten voor iedereen haalbaar is. Wie mee wil doen, is altijd welkom! We doen het mei elkoar, foar de mienskip!
Volgende pagina »